اثر بهره برداری‌های چرایی بر خصوصیات پوشش گیاهی و خاک مناطق استپی (مطالعه موردی: مراتع استپی ساوه)

Authors

  • حسین ارزانی استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
  • صدیقه زارع کیا کارشناس ارشد پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
  • محمد حعفری استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
  • نیلوفر زارع کارشناس پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
Abstract:

شیوه‌های نادرست و نامناسب بهره برداری از مراتع به ویژه در چنددهه اخیر موجب بروز لطمات شدیدی به عرصه‌های منابع طبیعی شده است. به همین منظور به مطالعه اثرات سیستم‌ها و شدتهای مختلف چرایی بر خصوصیات پوشش گیاهی و خاک پرداخته شد. ابتدا با استفاده از روش نمونه‌برداری سیستماتیک تصادفی پارامترهای درصد پوشش تاجی، تراکم، ارتفاع گونه‌ها اندازه‌گیری گردید. برای بررسی تغییرات پارامترهای خاک در هر منطقه 15 پروفیل خاک از عمق 0 تا 20 سانتی‌متری به روش سیستماتیک تصادفی برداشت گردید. داده‌ها پس از جمع‌آوری در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. طبق نتایج با گذر از منطقه قرق به سمت مرتع شیرعلی‌بگلو (چرای مداوم و شدید در طول سال) از درصد پوشش تاجی و تولید گونه‌های دائمی و به خصوص گونه های شاخص و خوشخوراک کاسته و بر درصد خاک لخت و سنگ و سنگریزه افزوده شده است. مقدار پوشش تاجی گونه‌های دائمی در سایت‌های قرق، مرتع نعمتی (چرای تناوبی در طول 6 ماه فصل چرا)، مرتع چگنه (چرای مداوم در طول 6 ماه فصل چرا) و مرتع شیرعلی‌بگلو (چرای مداوم در طول سال) به ترتیب 25/23، 25/14، 66/6 ، 6 درصد می‌باشد. البته در مرتع شیرعلی‌بگلو اکثر این پوشش را گونه‌های با کلاس خوشخوراکی III، خاردار و غیر قابل تعلیف تشکیل داده‌اند. همچنین چرای مداوم و شدید در طول سال باعث حذف گونه‌های شاخص منطقه و تغییر ترکیب گونه‌ای شده است. طبق یافته‌های این پژوهش چرای مداوم و شدید دام باعث افزایش میزان پتاسیم و فسفر خاک شده است. ولی میزان اسیدیته در هیچکدام از مناطق مطالعاتی تفاوت معنی‌داری نداشته است. میزان نیتروژن و مواد آلی نیز اگر چه در مرتع نعمتی با سیستم چرای تناوبی و با شدت چرای متوسط بیشتر از منطقه شیرعلی‌بگلو و قرق بوده است ولی مقدار آن معنی‌دار نشده است. همچنین عدم چرا در قرق باعث افزایش نفوذپذیری خاک گردیده است. اگر چه قرق و چرای تناوبی و با شدت چرای متوسط توانسته پوشش گیاهی را تا حد مطلوبی افزایش دهد ولی نتوانسته تاثیر معنی‌داری بر خصوصیات شیمیایی خاک داشته باشد. بطور کلی با توجه به اینکه مناطق خشک اکوسیستم‌های حساس و شکننده هستند باید مدیریت این مناطق شامل ملاحظات اقتصادی و بیولوژیکی باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی شاخص‌های رفتار چرایی گوسفند در مراتع استپی مطالعه موردی: مراتع استپی خشکه‌رود ساوه

دام در مرتع یکی از اجزاء متشکله اکوسیستم‌های مرتعی می‌‌باشد که متناسب با نوع دام و شرایط اقلیمی ‌‌و پوشش گیاهی رفتارهای چرایی متفاوتی مشاهده می‌‌شود. شناسایی رفتار دام در مرتع می‌‌تواند در برنامه‌ریزی و چگونگی بهره‌برداری از مرتع کمک مؤثری بنماید. به این منظور رفتار چرایی گوسفند در مرتع منطقه استپی ساوه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا یک میش سه ساله انتخاب و به کمک دستگاه موقعیت‌یاب (GPS) به‌طور پی...

full text

بررسی شاخص های رفتار چرایی گوسفند در مراتع استپی مطالعه موردی: مراتع استپی خشکه رود ساوه

دام در مرتع یکی از اجزاء متشکله اکوسیستم های مرتعی می باشد که متناسب با نوع دام و شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی رفتارهای چرایی متفاوتی مشاهده می شود. شناسایی رفتار دام در مرتع می تواند در برنامه ریزی و چگونگی بهره برداری از مرتع کمک مؤثری بنماید. به این منظور رفتار چرایی گوسفند در مرتع منطقه استپی ساوه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا یک میش سه ساله انتخاب و به کمک دستگاه موقعیت یاب (gps) به طور پیوسته ...

full text

مطالعه رفتار چرایی گوسفند نژاد کرمانی در مراتع استپی (مطالعه موردی: مراتع استپی دهنو – استان کرمان)

بهره‌برداری صحیح و مبتنی بر اصول علمی یکی از ضروریات مدیریت پایدار مراتع محسوب می‌شود. یکی از موارد لازم جهت مدیریت صحیح مراتع، آگاهی از رفتار چرایی دام است. به این منظور رفتار چرایی گوسفند در مرتع منطقه استپی دهنو مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا  یک میش سه ساله نژاد کرمانی شیرده انتخاب و به کمک دستگاه موقعیت یاب (GPS) به طور پیوسته مسیر حرکت، ساعات ورود و خروج به مرتع، مدت و زمان استراحت و همچنین ...

full text

اثر مدیریت‌های مختلف چرایی بر تنوع و غنای گونه‌ای در مراتع استپی ساوه

Livestock grazing is a common human-induced activity with direct and indirect effects even on the ecosystems of protected areas. The present study analyzed the effects of different grazing management methods on species diversity and richness in the steppe rangelands of Saveh, Iran. Data were collected from sixty 2×2 m plots within the areas of three, four-years protected range management projec...

full text

اثر برخی از خصوصیات توپوگرافی بر تنوع گیاهی (مطالعه موردی: مراتع استپی ندوشن یزد)

حفظ تنوع گونه­ای یکی از اهداف اصلی مدیریت اکوسیـستم است و با اندازه­­گیری تنوع و بررسی توزیع گونه­ها می­توان توصیه­های مدیرتی لازم را ارائه نمود. در این تحقیق اثر شیب، ارتفاع از سطح دریا و جهت بر تنوع، غنا و یکنواختی گونه­های گیاهی در مراتع اسثپی ندوشن یزد مورد بررسی قرار گرفت. روش نمـــــونه­برداری سیستماتیک-تصادفی بود و اندازه پلات‌های نمونه­برداری براساس روش سطح حداقل تعیین گردید. براساس نتا...

full text

پایش پوشش گیاهی مراتع نیمه استپی استان اردبیل (مطالعه موردی : مراتع آق داغ منطقه خلخال)

مراتع به لحاظ تأمین علوفه مورد استفاده دام، حفاظت آب، خاک و خدمات دیگری که به جامعه می­دهند، از منابع طبیعی کم‌هزینه و پراهمیت می­باشد، که شناخت دوره­ای از وضعیت این اراضی و مدیریت اصولی آن ضروری می‌سازد. بر همین اساس پایش پوشش مرتع ییلاقی آق‌داغ خلخال در استان اردبیل از سال 1387 تا 1391 انجام شد. در ابتدا با استفاده از منابع در دسترس، رویشگاه‌های عمده منطقه تعیین و بعد در هر رویشگاه یک منطقه م...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 22  issue 4

pages  745- 756

publication date 2016-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023